از جمله اعياد عظيمه است و روزي است که حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله در آن روز به رسالت مبعوث گرديد و جبرئيل به پيغمبري بر آن حضرت نازل شد و از براي آن چند عمل است.
اوّل غسل
دوّم روزه و آن يکي از چهار روزي است که در تمام سال امتياز دارد براي روزه گرفتن و برابر است با روزه هفتاد سال سيّم بسيار صلوات فرستادن.
چهارم زيارت حضرت رسول و اميرالمؤ منين عليهما و آلهما السَّلامُ.
پنجم شيخ در مصباح فرموده از رَيّان بن الصّلت مروي است که حضرت امام جواد عليه السلام در زماني‌که در بغداد بود روز نيمه رجب و روز بيست و هفتم را روزه گرفت و جميع حشم آنحضرت روزه گرفتند و ما را امر فرمود که بجا آوريم دوازده رکعت نماز که خوانده شود در هر رکعت حمد و سوره و بعد از فراغ از نمازها خوانده شود هر يک از حمد و توحيد و مُعَوَّذَتين چهار مرتبه و لا اِلهَ اِلا اللّهُ واللّهُ اَکْبَرُ وَسُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُلِلّهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّبِاللّهِ الْعَلِيِّ الْعَظيمِ چهار مرتبه اللّهُ اللّهُ رَبِّي لا اُشْرِکُ بِهِ شَيْئا چهار مرتبه لا اُشْرِکُ بِرَبِّي اَحَدا چهار مرتبه ششم و نيز شيخ روايت کرده از جناب ابوالقاسم حسين بن رُوح رَحَمهُاللّهُ که فرموده بجا مي آوري در اين روز دوازده رکعت نماز مي خواني در هر رکعت حمد وسوره اي که آسان باشد و تشهّد مي خواني و سلام مي دهي و مي نشيني و مي گوئي بين هر دورکعت:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ يَکُنْ لَهُ شَريکٌ في الْمُلْکِ
ستايش خاص خدايي است که فرزندي براي خود نگرفته و شريکي در فرمانروايي ندارد
وَلَمْ يَکُنْ لَهُ وَلِيُّ مِنَ الذُّلِّ وَکَبِّرْهُ تَکْبيراً يا عُدَّتي في مُدَّتي
و ياوري از خوار شدن ندارد (چون خواري ندارد) و به کمال بزرگي او را ياد کن اي توشه من در دوران عمرم
ياصاحِبي في شِدَّتي يا وَليّي في نِعْمَتي يا غِياثي في رَغْبَتي
اي رفيق من در سختيم اي سرپرست من در نعمتم اي فريادرس من در آنچه خواهم
يا نَجاحي في حاجَتي يا حافِظي في غَيْبَتي يا کافِيَّ في وَحْدَتي
اي بر آرنده حاجتم اي نگهبان من در غيابم اي کفايت کننده ام در گوشه تنهايي
يا اُنْسي في وَحْشَتي اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتي فَلَکَ الْحَمْدُ واَنْتَ الْمُقيلُ
اي همدمم در وحشتم تويي پرده پوش عيبهاي من پس ستايش تو را است و تويي ناديده گيرنده لغزشم
عَثْرَتي فَلَکَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتي فَلَکَ الْحَمْدُ
پس ستايش تو را است و تويي برخيزاننده من هنگام افتادنم پس ستايش تو را است
صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاسْتُرْ عَوْرَتي وَآمِنْ رَوْعَتي وَاَقِلْني عَثْرَتي
درود فرست برمحمد و آل محمد و بپوشان عيبم را و ايمني بخش هراسم را و ناديده گير لغزشم را
وَاصْفَحْ عَنْ جُرْمي وَتَجاوَزْ عَنْ سَيِّئاتي في اَصْحابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذي کانُوا يُوَعَدُونَ
و چشم بپوش از جرمم و بگذر از گناهانم در زمره بهشتيان بدان وعده راستي که بدانها داده شده
پس چون فارغ شدي از نماز و دعا، مي خواني هر يک از حمد و اخلاص و مُعَوَّذَتَيْن و قُلْ يا اَيُّهَا الْکافِرُونَ و اِنا اَنْزَلناهُ و آية الکرسي را هفت مرتبه و بعد مي گوئي لا اِلهَ اِلا اللّهُ واللّهُ اَکْبَرُ وَسُبْحانَ اللّهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ هفت مرتبه و بعد مي گوئي هفت مرتبه اللّهُ اللّهُ رَبَّي لا اُشْرِکُ بِهِ شَيْئا و مي خواني هر دعا که خواهي.
هفتم در اقبال و در بعض نسخ مصباح است که مستحبّ است در اين روز اين دعا را بخوانند:
يا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ
اي که دستور داده به عفو و گذشت و خود او هم عفو و گذشت (از گنهکاران را) ضمانت کرده
يا مَنْ عَفي وَتَجاوَزَ اُعْفُ عَنّي وَتَجاوَزْ يا کَريمُ اَللّهُمَّ وَقَدْ اَکْدَي الطَّلَبُ
اي که عفو کرده و گذشت فرمودي مرا مورد عفو و گذشت خويش قرار ده اي کريم خدايا جستجو به جايي نرسيد
وَاَعْيَتِ الْحيلَةُ وَالْمَذْهَبُ وَدَرَسَتِ الامالُ وَانْقَطَعَ الرَّجاَءُ
و راه چاره و رفتن بسته شد و آرزوها کهنه گشت و اميد بريده شد
اِلاّ مِنْکَ وَحْدَکَ لا شَريکَ لَکَ اَللّهُمَّ اِنّي اَجِدُ سُبُلَ الْمَطالِبِ اِلَيْکَ مُشْرَعَةً
جز از تو که يکتايي و شريکي نداري خدايا من بخوبي مي يابم که راههاي جستجو بسوي تو گشوده است
وَمناهِلَ الرَّجاَّءِ لَدَيْکَ مُتْرَعَةً واَبْوابَ الدُّعاَءِ لِمَنْ دَعاکَ
و آبشخورهاي اميد در نزد تو پر از آب است و درهاي دعاء براي کسي که تو را بخواند
مُفتَّحَةً وَالاِْسْتِعانَةَ لِمَنِ اسْتَعانَ بِکَ مُباحَةً وَاَعْلَمُ اَنَّکَ
باز است و ياريت براي آنکس که از تو ياري خواهد آماده و مباح است و بخوبي مي دانم که تو
لِداعيکَ بِمَوْضِعِ اِجابَةٍ وَللصّارِخِ اِلَيْکَ بِمَرْصَدِ اِغاثَةٍ وَاَنَّ فِي اللَّهْفِ اِلي جُودِکَ
آماده اجابت دعاي خوانندگانت هستي و مهياي فريادرسي فريادخواهان از درگاهت مي باشي و اين را هم مي دانم که در پناهنده شدن به جود تو
وَالضِّمانِ بِعِدَتِکَ عِوَضاً مِنْ مَنْعِ الْباخِلينَ وَمَنْدُوحَةً
و اعتماد به وعده تو عوض کاملي از منع بخيلان و بي نيازي وسيعي است
عَمّا في اَيْدِي الْمُسْتَأثِرينَ وَاَنَّکَ لا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ اِلاّ اَنْ تَحْجُبَهُمُ الاْعْمالُ دُونَکَ
از آنچه در دست توانگران و ثروتمندان است و مي دانم که تو از خلق خويش در حجاب نشوي مگر آنکه اعمال ايشان ميان تو و ايشان حجاب قرار دهد
وَقَدْ عَلِمْتُ اَنَّ اَفْضَلَ زادِ الرّاحِلِ اِلَيْکَ عَزْمُ اِرادَةٍ
و اين را هم دانسته ام که بهترين توشه کسي که به سوي تو کوچ کند يک تصميم جدي
يَخْتارُکَ بِها وَقَدْ ناجاکَ بِعَزْمِ الاِرادَةِ قَلْبي
و نيرومندي است که تو را بدان اختيار کند و با يک چنين تصميمي دل من با تو به راز و نياز پرداخته
وَاَسْئَلُکَ بِکُلِّ دَعْوَةٍ دَعاکَ بِها راجٍ بَلَّغْتَهُ اَمَلَهُ اَوْصارِخٌ اِلَيْکَ اَغَثْتَ صَرْخَتَهُ اَوْ مَلْهُوفٌ
و از تو مي خواهم به حق هر دعائي که تو را دعا کرده بدان شخص اميدواري که به آرزويش رسانده اي يا فريادخواهي که به درگاه تو فريادخواهي کرده و به دادش رسيده
مَکْرُوبٌ فَرَّجْتَ کَرْبَهُ اَوْ مُذْنِبٌ خاطِئٌ غَفَرْتَ لَهُ اَوْ مُعافيً اَتْمَمْتَ نِعْمَتَکَ عَلَيْهِ
يا دلسوخته گرفتاري که تو گرفتاريش را بر طرف کرده يا گنهکار خطاپيشه اي که تو او را آمرزيده اي يا تندرستي که نعمتت را بر او تمام کرده اي
اَوْ فَقيرٌ اَهْدَيْتَ غِناکَ اِلَيْهِ وَلِتِلْکَ الَّدعْوَةِ عَلَيْکَ حَقُّ
يا نداري که از توانگري خود به او داده اي و چنين دعايي به درگاهت حقي پيدا کرده
وَعِنْدَکَ مَنْزِلَةٌ اِلاّ صَلَّيْتَ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَقَضَيْتَ حَوائِجي
و در پيش تو منزلت و مقامي يافته که درود فرستي بر محمد و آل محمد و برآوري حاجاتم را
حَوائِجَ الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ وَهذا رَجَبٌ الْمُرَجَّبُ الْمُکَرَّمُ
حاجات دنيا و آخرت و اين ماه رجب المرجب و ماه گرامي است
الَّذي اَکْرَمْتَنا بِهِ اَوَّلُ اَشْهُرِ الْحُرُمِ اَکْرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَيْنِ الأمَمِ يا ذَاالْجُودِ وَالْکَرَمِ
آن ماهي که نخستين ماه محترم است و ما را بدان گرامي داشته اي از ميان ساير امتها اي صاحب جود و کرم
فَنَسْئَلُکَ بِهِ وَبِاسْمِکَ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الاْجَلِّ الاْکْرَمِ الَّذي خَلَقْتَهُ
پس به حق اين ماه از تو خواهم و به حق نام اعظم تو . . . . . . . . . . . آن نام برتر و گرامي تري که آن را آفريدي
فَاسْتَقَرَّ في ظِلِّکَ فَلا يَخْرُجُ مِنْکَ اِلي غَيْرِکَ اَنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَيْتِهِ الطّاهِرينَ
پس در زير سايه رحمتت مستقر گرديد و از تو به ديگري نرسد که درود فرستي بر محمد و خاندان پاکش
وَتَجْعَلَنا مِنَ الْعامِلينَ فيهِ بِطاعَتِکَ وَالاْمِلينَ فيهِ بِشَفاعَتِکَ
و قرار دهي ما را از کساني که در اين ماه به طاعتت عمل کنيم و آنانکه در اين ماه آرزوي شفاعت را دارند
اَللّهُمَّ وَاهْدِنا اِلي سَواءِ السّبيلِ وَاجْعَلْ مَقيلَنا عِنْدَکَ خَيْرَ مَقيلٍ
خدايا ما را به راه راست هدايت فرما و جايگاه ما را در پيش خود بهترين جايگاه
في ظِلٍّ ظَليلٍ فَاِنَّکَ حَسْبُنا وَنِعْمَ الوَکيلُ
در زير سايه هميشگيت قرار ده که براستي تو ما را بسي و نيکو وکيلي هستي
وَالسَّلامُ عَلي عِبادِهِ المُصْطَفَيْنَ وَصَلَواتُهُ عَلَيْهِمْ اَجْمَعينَ
و سلام بر بندگان برگزيده اش و درودهاي او بر ايشان همگي و نيز
اَللّهُمَّ وَبارِکَ لَنا في يَوْمِنا هَذَا الَّذي فَضَّلْتَهُ وَبِکَرامَتِکَ جَلَّلْتَهُ
خدايا مبارک گردان براي ما در اين روزي که آن را برتري دادي و به کرامت خويش آن را بزرگ کردي
وَبِالْمَنْزِلِ [الْعَظيمِ] الاْعْلي اَنْزَلْتَهُ صَلِّ عَلي مَنْ فيهِ اِلي عِبادِکَ اَرْسَلْتَهُ
و به جايگاه بزرگ والاتري آن را جاي دادي درود فرست بر آن کس که او را در اين ماه به سوي بندگانت فرستادي
وَبِالْمَحَلِّ الْکَريمِ اَحْلَلْتَهُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ صَلوةً داَئِمَةً
و او را به مقام بزرگي درآوردي خدايا درود فرست بر او درودي هميشگي
تَکُونُ لَکَ شُکْراً وَلَنا ذُخراً وَاجْعَلْ لَنا مِنْ اَمْرِنا يُسراً وَاخْتِمْ لَنا بِالسَّعادَةِ اِلي مُنْتَهي آجالِنا
که براي تو سپاسگزاري باشد و براي ما ذخيره اي و قرار ده براي ما در کارمان آساني و تا پايان عمرمان با خوشبختي ما را مقرون دار
وَقَدْ قَبِلْتَ الْيَسيرَ مِنْ اَعْمالِنا وَبَلَّغْتَنا بِرَحْمَتِکَ اَفْضَلَ آمالِنا
و تو اي خدا براستي چناني که اعمال اندک ما را پذيرفتي و به رحمت خويش به بهترين آرزوهايمان رساندي
اِنَّکَ عَلي کُلِّ شَيءٍ قَديرٌ وَصَلَّي اللّهُ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَسَلَّمَ
همانا تو بر هر چيز توانايي و درود و تحيت خدا بر محمد و آلش باد.
مؤ لّف گويد: که اين دعا را حضرت موسي بن جعفر عليه السلام خواند در آن روزي که آن جناب را بجانب بغداد حرکت دادند و آن روز بيست و هفتم رجب بود و اين دعا از مَذْخُور ادعيه رجب است هشتم سيد در اقبال فرموده بخواند:
اَللّهُمَّ اِنِّي اَسْئَلُکَ بِالنَّجْلِ الاْعْظَمِ ((الدّعاء)) و اين دعا به روايت کفعمي در اعمال شب اين روز گذشت.
اعمال روز بيست و هفتم
